Oczami kobiety skazanej na śmierć

„Powiedzieli, że muszę umrzeć. Powiedzieli, że skradłam ludziom tchnienie, więc teraz oni muszą skraść moje. Wyobrażam więc sobie, że wszyscy jesteśmy jak płomyki świec, jasne i kopcące się od palonego łoju, pełgające w ciemności i na wyjącym wietrze. W ciszy słyszę kroki, straszne zbliżające się kroki ludzi, którzy idą, żeby zdmuchnąć mnie i posłać moje życie do nieba w szarym wieńcu dymu. Rozpłynę się w powietrzu i nocnym mroku” (s. 11)

Tak rozpoczyna się dramatyczna historia Agnes, która może mieć tylko jedno zakończenie. „Skazana” Hannah Kent  to książka, która rozpala nasze emocje do czerwoności.  I mimowolnie stajemy się obserwatorami i słuchaczami  historii miłości, zdrady, samotności.

Agnes zostaje skazana za zamordowanie mężczyzny, u którego pracowała. Nie jest jedyną winną, ale wszystkie dowody świadczą przeciwko niej. Ma ponieść śmierć, a do tego czasu ma się nią zająć rodzina Jona Jonssona. Kobieta musi wybrać sobie także opiekuna duchowego, który przygotuje ją do śmierci. Kobieta wybiera młodego wikarego – Totiego. Ksiądz próbuje poznać skazaną ale każda rozmowa rodzi w nim coraz więcej wątpliwości co do jej winy…

Postać Agnes jest pokazana z różnych perspektyw. Widzimy ją jako zakutą w kajdany więźniarkę, budzącą odrazę.  Rodzina Jonssonów również widzi w niej zwierzę, wcielone zło.  Autorka dopuszcza do głosu Agnes aby sama opowiedziała o swoim życiu. Jej refleksje różnią się od sposobu myślenia mieszkańców czy innych postaci. Są pełne wrażliwości, metaforyki, zdradzają elokwencję osoby, która je snuje. Z czasem córki oraz żona Jona przyzwyczajają się do obecności więźniarki, chłoną jej opowieści i zastanawiają się ile jest prawdy w jej historii. Co spowodowało, że zabiła? Czy tak naprawdę to ona stała się ofiarą?

Wyjątkowe miejsce w całej opowieści „Skazana” zajmują retrospekcje Agnes, która pragnie opowiedzieć swoje losy wikariuszowi:

„Wspomnienia przesuwają się niczym sypki śnieg na wietrze albo są niczym chór widm, które wszystkie mówią równocześnie, przekrzykując się nawzajem” (s. 137)

Przejmujące się ostatnie dni pobytu Agnes u Jonssonów, czuje się to napięcie, zbliżającą się tragedię. Miedzy nią a wikariuszem rodzi się przyjaźń, nic niestety nie może zatrzymać machiny prawnej, nikt nie potrafi uratować kobiety. Jej historia to przykład trójkąta miłosnego, z którego nie ma wyjścia. Moim zdaniem Agnes, spragniona miłości, naiwna, zakochuje się w niewłaściwym mężczyźnie, który wykorzystuje jej uczucie.  Nie mogę zdradzić czy to ona jest mordercą, ponieważ cała historia straciłaby na wartości. Warto jednak wejść w skórę człowieka skazanego, oczekującego na wykonanie wyroku, na śmierć.  Agnes przepływa całe życie przed oczami, dosłownie. Jej ból jest niewyobrażalny, emocje przytłaczają, wdzierają się w nasze umysły. „Skazana” to także świetna książka pod względem psychologicznym, prezentująca wiele motywów, tematów – uprzedzenia, łatwość wydawania osądów, szowinizm, toksyczne uczucia. Nie obiecuję, że książka Was zachwyci, ale będzie na pewno powodem do wielu dyskusji i refleksji. 

*Cytaty pochodzą z książki H. Kent, Skazana, Warszawa 2013.