KĄCIK MAŁEGO MOLIKA (5/2018) - "Ilustrowany przewodnik po mitologii"; "Ilustrowany przewodnik po Biblii" Doroty Nosowskiej

Frazeologizmy często sprawiają problemy dzieciom, które dosłownie interpretują to, co usłyszą. Szczególnie trudno zrozumieć im frazeologizmy związane z mitologią i Biblią. Aby nie pomylić puszki Pandory ze zwykłą puszką trzeba znać mity, antycznych bohaterów i konteksty związane z konkretnymi wydarzeniami. Czym jest Rubikon, kim jest Mars, Erynie, Argus czy Pegaz? Kim był Salomon, dlaczego „rzucamy perły przed wieprze” i kogo nazywamy „niebieskim ptakiem”? Nawet dorośli mogą mieć wątpliwości odpowiadając na te pytania. Frazeologizmy to „utrwalone połączenia wyrazowe” (P. Müldner-Nieckowski, Wielki Słownik Frazeologiczny), czyli takie połączenie słów, które utarło się w naszym języku. Frazeologizmy powinniśmy odczytywać niedosłownie, przenośnie, dlatego bywają one dla dzieci skomplikowane i niejasne.

Z pomocą przychodzą zawsze słowniki frazeologiczne. Ciekawymi i godnymi uwagi są publikacje wydawnictwa IBIS: „Ilustrowany przewodnik po mitologii” oraz „Ilustrowany przewodnik po Biblii”, które prezentują przykłady zastosowania konkretnych, tematycznych frazeologizmów mitologicznych i biblijnych. Dorota Nosowska stworzyła krótkie historie, w których pojawiają się tajemnicze frazeologizmy (wytłuszczone drukiem). Obok każdego krótkiego mini-opowiadania zostaje zestawione dokładne wytłumaczenie skąd wywodzi się dany frazeologizm. Autorka stara się wprowadzić młodego czytelnika w kontekst, przytaczając fragmenty mitów, zdarzeń historycznych czy przypowieści biblijnych, opisując bohaterów i ich perypetie. 

Przy niektórych tłumaczeniach pojawiają się konteksty literackie, wskazujące, w których utworach pisarze wykorzystali mit, bohatera czy motywy biblijne. Myślę, że takie ciekawostki, to wskazanie dzieciom, że z mitologią i motywami biblijnymi stykami się codziennie i są one uniwersalną inspiracją dla wielu twórców, dlatego warto je znać. 

Opowiadania, w których zostają użyte konkretne frazeologizmy są proste i dotyczą różnych, codziennych sytuacji, najczęściej perypetii w szkole, i w domu. Osobami, które używają frazeologizmów są zarówno dorośli jaki i dzieci. Zdarza się jednak, że i dorośli nie znają danego frazeologizmu, co jest powodem do wstydu. Teksty opowiadań często są humorystyczne, pisane w formie anegdot, wielokrotnie pojawia się w nich zachęta do poszerzenia wiedzy historycznej, poznania mitów i Biblii.  Może zbyt często autorka nawiązuje do braku wiedzy bohaterów opowiadań, z lekkim przekąsem, ironią polecając powtórkę z mitologii czy religii. Wydaje mi się to zbyt moralizatorskie i pouczające, przypominające atmosferę szkolnych lekcji, a przecież nie o to chodzi, kiedy naszym głównym celem jest zaciekawienie dzieci mitami czy Biblią. Jednak taki zgrzyt pojawia się w kilku tekstach i nie dominuje w odbiorze całości przewodników. 

Wybór i objętość frazeologizmów jest imponujący (49 frazeologizmów mitologicznych i 49 o rodowodzie biblijnym) i na pewno jest idealnym wprowadzeniem w świat antyczny i biblijny, dodajmy, że w przystępny i zajmujący sposób. Muszę przyznać, że po lekturze ilustrowanych przewodników również wzbogaciłam się o znajomość nieużywanych przeze mnie frazeologizmów, choćby: „odłożyć coś ad kalendas graecas”; „lary i penaty”; „praca Danaid”; „głos wołającego na puszczy”; „przenieść się na łono Abrahama”. Dodatkowym atutem „Ilustrowanego przewodnika po mitologii” oraz „Ilustrowanego przewodnika po Biblii” są kolorowe, dynamiczne, wyraziste ilustracje autorstwa Ewy Majki. W zabawny i sugestywny sposób prezentują wybrane frazeologizmy i na pewno pomagają w ich odbiorze. 

Ilustrowane przewodniki to nie tylko wspaniałe wytłumaczenie trudnych frazeologizmów, ale i ciekawostki historyczne, konteksty literackie, przypomnienie postaci, które funkcjonują powszechnie w świadomości kulturowej. „Ilustrowany przewodnik po mitologii” oraz „Ilustrowany przewodnik po Biblii” autorstwa Doroty Nosowskiej to pomocne materiały do nauki, powtórki z literatury czy historii, religii, a także wprowadzenie w językowe walory frazeologizmów, które często używamy bez znajomości kontekstów lub ich znaczenia. 

Za egzemplarze książek dziękuję Wydawnictwu IBIS